لک صورت در دوران بارداری، عارضهای رایج در بین بانوان به حساب میآید. همانگونه که میدانید، در دوران بارداری تغییرات زیادی در بدن بانوان رخ میدهد. اما خوشبختانه بسیاری از این تغییرات، خوشخیم است و پس از بارداری اثری از آنها باقی نمیماند. یکی از این تغییرات که باید به آن توجه خاصی داشته باشید، ایجاد لکهای تیره در قسمتهایی از پوست صورت است. این لکهها که در دنیای پزشکی با نام «ملاسما» (Melasma) شناخته میشوند، دردسر چندانی ندارند. با این حال از آنجایی که وجود نازنین بانوان باردار نیازمند توجه بیشتری است، اطلاعات سودمندی درباره لکهای حاملگی برایتان آماده کردهایم. در ادامه درباره علت لک صورت در حاملگی صحبت کرده و با هم بررسی خواهیم کرد که این لکها از چه زمانی آغاز میشوند. در پایان نیز نگاهی به روشهایی سودمند برای درمان لک صورت در دوران بارداری میاندازیم. پس با ما تا انتهای نوشته همراه باشید.
لک صورت در دوران بارداری نوعی اختلال پوستی به حساب میآید. در این دوران، مِلانوسیتها (melanocytes) که سلولهای تولیدکننده رنگ در پوست هستند، به دلایلی رنگدانههای بیشتری تولید میک
نند. به همین دلیل ملاسما در حاملگی بیشتر رواج دارد. جالب است بدانید به این اختلال، "ماسک حاملگی" و "کلوآسما" نیز میگویند. اجازه دهید قبل از اینکه دقیقاً ببینیم لک صورت در بارداری نشانه چیست، این اطمینان را به شما بدهیم که خوشبختانه این اختلال هیچ ارتباطی با سلامت جنین ندارد. همچنین این لکها نشانۀ اختلال در حاملگی نیستند.
به زبان ساده میتوان گفت جایی برای نگرانی درباره لک بارداری وجود ندارد. این عارضه فقط جنبه زیباییشناختی دارد و چهره برخی از بانوان باردار را لکدار نشان میدهد. جالبتر اینکه خانمهایی که پوستی تیرهتر دارند، بیشتر از بانوانی با پوستهای روشنتر، شاهد این عارضه هستند. تجربه ثابت کرده در مجموع چیزی بین ۵۰ تا ۷۰ درصد از بانوان باردار، با لک صورت در دوران حاملگی روبهرو میشوند. بنابراین این اختلال، نسبتا طبیعی است و نباید شما را نگران کند.
لک صورت در دوران بارداری
احتمالاً این پرسش برای شما هم پیش آمده که لک صورت در بارداری از کی شروع می شود؟ برای پاسخ به این پرسش باید به یافتههای پزشکی رجوع کرد. بر اساس این یافتهها، ملاسما در بازههای زمانی مختلفی در دوران حاملگی ایجاد میشود. با این حال لک صورت را بیشتر در سهماهۀ دوم و سوم بارداری مشاهده خواهیم کرد.
عوامل بسیار زیادی در ایجاد لکهای بارداری دخالت دارند. به عنوان مثال، رنگ پوست و نوع آن نقش مهمی در نمایان شدن این لکهها ایفا میکند. مدت زمانی که بانوان باردار بیرون از منزل حضور دارند و در معرض تابش مستقیم خورشید هستند نیز در زمان ایجاد این لکهها در دوران حاملگی موثر است. جالب است بدانید گاهی اوقات فصلی که فرد در آن باردار شده نیز در زمان ایجاد این لکهها دخالت دارد.
در نتیجه نمیتوان زمان دقیقی را برای ایجاد لکههای بارداری اعلام کرد. این لکهها در بانوان باردار با شرایط مختلف، در زمانهای متفاوتی ایجاد میشود. البته از آنجایی که خوشبختانه با عارضهای خوشخیم روبهرو هستیم، نیازی به نگرانی درباره زمان ایجاد آن وجود ندارد. از طرف دیگر این لکها به همان ترتیبی که در دوران بارداری ایجاد شدهاند، پس از بارداری هم از بین میروند.
با این حال از کنار این واقعیت نباید گذشت که سلامتی پوست و زیبایی ظاهری برای بسیاری از بانوان مهم است و نمیخواهند در دوران بارداری خود شاهد پوستی لکدار باشند. به همین دلیل باید با روش تشخیص این لک آشنا شوید و پس از شناسایی، چارهای برای درمان آن بیندیشید. در انتهای این مطلب به روشهای سودمند و جالبی برای از بین بردن لک صورت در بارداری اشاره خواهیم کرد.
رنگدانههای پوست در دوران بارداری در قسمتهای مختلف بدن تجمع بیشتری دارند. نوک پستانها، هالۀ دور پستانها، زیر بغل و قسمتهای بیرونی دستگاه تناسلی، قسمتهایی از پوست هستند که احتمال تیره شدن رنگ آنها در دوران بارداری بیشتر است. افزایش ملانوسیتها در دوران حاملگی گاهی اوقات به اندازهای میشود که رنگ پوست را به کلی تغییر میدهد. پزشکان متخصص، تغییر هورمونها را اصلیترین علت لک صورت در دوران بارداری میدانند. حتماً متوجه شدهاید که قسمتهای مختلفی از پوست در دوران حاملگی تیرهتر میشود. برای مثال ممکن است حد فاصل میان دستگاه تناسلی و پوستِ قسمت بالای شکم تیرهتر شود. در بین تمامی قسمتهای پوست، صورت بیشتر لکدار میشود. به همین دلیل در دوران بارداری ممکن است لکهای تیرهای را در پیشانی، گونهها و دور دهان خود ببینید.
در این دوران، هورمون استروژن و پروژسترون بیشتری در بدن بانوان باردار ترشح میشود. دلیلهای دیگری نیز برای تیرهترشدن این لکها وجود دارد. احتمالا میدانید که پرتوهای مضر خورشید، دشمن شماره یک پوست به حساب میآید. در نتیجه بانوان باردار با حضور بیشتر در معرض این پرتوها، احتمال ایجاد لک صورت و تیرهترشدن آنها را در دوران بارداری خود افزایش میدهند. جالب است بدانید بعضی از محصولات آرایشی و بهداشتی و داروهای پوستی نیز باعث ایجاد لک صورت در حاملگی میشوند. به دلایل فوق ژنتیک را نیز اضافه کنید.
با توجه به دلیلهای ایجاد این لکها، انصافاً باید گفت جلوگیری از لک صورت در بارداری کار چندان سادهای نیست. چرا که تغییر هورمونها در دوران بارداری را بهراحتی نمیتوان بهبود بخشید.
با توجه به دلایلی که بالاتر توضیح دادیم، اگر در دوران بارداری متوجه لکهایی در صورت خود شدید، احتمال زیادی وجود دارد که این لکها، ملاسما باشند. تجربه ثابت کرده که ملاسما با خارش، درد یا سوزش همراه نیست. در نتیجه اگر در کنار ایجاد لک، خارش، سوزش یا درد را هم تجربه میکنید، ممکن است دلیل دیگری داشته باشد. به بیان دیگر میتوان گفت نشانه ملاسما، لکهای بدون درد و تیرهای است که در حین بارداری روی صورت ایجاد میشود. بنابراین لکهای دردناکِ پوست، از عارضههای دیگر پوستی حکایت دارد و از آنجایی که بارداری زمان بسیار حساسی است، پیشنهاد میکنیم لکهایی که دردناک هستند را جدی بگیرید. در این شرایط حتماً نظر پزشک متخصص را جویا شوید و برای درمان آنها اقدام کنید.
لک صورت در دوران حاملگی
تا اینجا فهمیدیم که مهمترین دلیل ایجاد لک صورت در حاملگی تغییر هورمونها و افزایش استروژن و پروژسترون است. در نتیجه به راحتی میتوان نتیجه گرفت که این لکها پس از پایان حاملگی و به تعادل رسیدن هورمونها از بین میروند. خوشبختانه لک صورت در حاملگی، پس از زایمان تشدید نمیشود. با این حال نباید انتظار داشته باشید که این لکها سریعاً از بین بروند. بلکه به چیزی حدود چند ماه زمان برای برطرفشدن نیاز دارند.
حتما این جمله را زیبا شنیدهاید که پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین، اگرچه درمانهای موثری برای برطرفکردن لک صورت وجود دارد؛ اما بسیاری از آنها در دوران بارداری پیشنهاد نمیشود. درمانهایی که از آنها صحبت میکنیم، ممکن است در شرایط معمولی آسیبی برای بدن به دنبال نداشته باشند؛ با این حال احتمال خطرناک بودن آنها در این دوران خاص وجود دارد. در نتیجه، تغییر سبک زندگی را میتوان بهترین درمان لک بارداری دانست. روشهایی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، اثر چشمگیری در جلوگیری و کاهش ابتلا به لک صورت در حاملگی دارد.
تابیدن نور خورشید به پوست، تولید رنگدانههای بیشتر را به دنبال دارد. در نتیجه برای کاهش لک صورت در دوران بارداری، بهتر است زمان کمتری زیر پرتو مستقیم خورشید قرار بگیرید. تختهای برنزهکننده نیز عملکردی همانند آفتاب برای افزایش رنگ لکهای صورت دارند. هر گونه پرتویی که دارای یو.وی.اِی (UVA) و یو.وی.بی (UVB) باشد، رنگ لکههای صورت را تیرهتر میکند. به همین دلیل بهتر است در طول بارداری در حد امکان در سایه باشید و دور آفتابگرفتن را خط بکشید. اگر هم به هر دلیلی چارهای ندارید تا در محیط بیرون از منزل حضور داشته باشید، حتماً در سایه حرکت کنید و زیر سایهبان بنشینید.
انصافاً باید گفت بسیار دشوار است شخصی 9 ماه تمام در منزل بماند یا فقط در مکانهای سایهدار حضور پیدا کند. به همین دلیل به بانوان بارداری که میخواهند بیرون از منزل بروند، پیشنهاد میکنیم حتماً ضدآفتاب بزنند. کرم ضدآفتاب مناسب برای جلوگیری از لک صورت در دوران بارداری، باید دارای اِس.پی.اِف ۳۰ یا بیشتر باشد. اما لازم است بدانید ترکیباتِ شیمیاییِ ضد آفتاب، جذب پوست میشود. این ترکیبات از پوست به داخل خون میرسد و سلامت جنین را به خطر میاندازند.
در نتیجه بهتر است برای دوران بارداری سراغ ضدآفتابهایی بروید که ترکیبات فیزیکی دارند. ضد آفتابهایی با ترکیبات اکسید روی و دی اکسید تیتانیوم، در گروه ضدآفتابهای فیزیکی قرار دارند. ضد آفتابی برای دوران بارداری مناسب است که در آن خبری از رایحههای خوشبوکننده نباشد. بهتر است ضد آفتابی انتخاب کنید که ترکیبات ضد التهابی داشته باشد و پوست را دچار حساسیت نکند.
استفاده از ضدآفتاب برای جلوگیری از لک صورت در دوران بارداری
لک صورت در دوران بارداری با پرتوهای خورشید تشدید میشود. در نتیجه لباسهایی انتخاب کنید که سطح بیشتری از پوست را پوشش میدهد و جلوی رسیدن نور خورشید را به پوست میگیرد. از آنجایی که صورت بیشتر از دیگر قسمتهای پوست مستعدِ این لکهاست، باید چارهای برای پوشش پوست صورت در برابر نور خورشید بیندیشید. کلاه آفتابگیر، انتخاب مناسبی برای استفاده بانوان باردار است. ترجیحا کلاهی انتخاب کنید که لبه درازی داشته باشد و سایهای تماموکمال روی تمامی صورت بیندازد. در این بین از عینک آفتابی نیز غافل نشوید. عینکی انتخاب کنید که پوست چشم و قسمتهای اطراف آن را بیشتر بپوشاند.
محافظت از پوست با کلاه در دوران بارداری
محلولهای شستشوی صورت، لوسیونها و سرمهایی که پوست را ملتهب میکنند، ملاسما را نیز افزایش میدهند. در نتیجه در دوران بارداری، از محصولات پوستی کمک بگیرید که ترکیباتی ملایم دارند. برای شناخت این محصولات در بازار، به عناوینی مانند noncomedogenic، sensitive، dermatologist approved و fragrance-free روی بستهبندی آنها دقت کنید. وجود این عبارات، از ملایم بودن محصولات پوستی حکایت دارد.
توضیحاتی را که برای انتخاب محصولات رسیدگی به پوست دادیم، برای خرید لوازم آرایش نیز در نظر بگیرید. بانوانی که دستی در آرایش دارند، بهخوبی میدانند که کانسیلر، گزینهای مناسب برای پوشش عارضههای پوستی است. در نتیجه برای پوشش لک صورت در دوران بارداری میتوانید روی کانسیلر و کرم پودر حساب باز کنید. برای انتخاب این محصولات نیز توجه داشته باشید که حتماً ترکیبات آنها ملایم باشد و پوست را ملتهب نکند.
به لحاظ پزشکی، آزمایش یا تحقیق خاصی درباره درمان خانگی لک بارداری انجام نشده است. با این حال تجربه ثابت کرده برخی از ترکیبات خانگی، درمان موثری برای برطرفکردن این لکها بهحساب میآیند. برای نمونه میتوان به آبلیمو اشاره کرد. کافیست کمی آبلیموی تازه گرفته شده را با آب خیار یا آب شُرب مخلوط کنید. ترکیبات اسیدیِ آبلیمو، تجمع رنگدانههای سطح پوست را کاهش میدهد و لکها را کمرنگتر میکند.
در این بین از سرکه سیب نیز غافل نشوید. کمی سرکه سیب را با آب مخلوط کنید و مانند تونر، روی قسمتهای تیرۀ پوست بمالید تا رنگ این قسمتها کاهش پیدا کند. مخلوط جودوسر و عسل نیز برای درمان لک صورت در دوران شیردهی پیشنهاد میشود. برای این کار، ابتدا کمی جودوسر پخته را با عسل خام مخلوط کنید. سپس مخلوط بهدستآمده را روی قسمتهای لکدارِ صورت بمالید. اجازه دهید این ترکیب چیزی حدود ۱۰ دقیقه روی پوست شما باقی بماند. ترکیبات جودوسر پختهشده و عسل خام، خاصیت لایهبرداری دارد. از طرف دیگر آنزیمهای عسل، پوست را روشنتر میکند. به لطف این ترکیبات، رنگ تیرۀ لک صورت در دوران حاملگی کمتر میشود.
بسیاری از عارضههای بدن با دنبالکردن سبک زندگی سالم، درمان میشود. به همین دلیل پیشنهاد میکنیم آب بیشتری در طول روز بنوشید. خوردن میوه و سبزیجات نیز در تامین آب بدن بهشدت موثر است. از آنجایی که ارتباط مستقیمی میان کیفیت خواب شبانه و شادابی پوست وجود دارد، شبها زود به رختخواب بروید و حسابی استراحت کنید. مصرف مکملهای دارویی نیز برای درمان لکهای بارداری توصیه میشود. مکملهای دارای اسیدهای چرب اُمگا ۳، پوست را شاداب میکند و جلوی تجمع رنگدانهها را میگیرد. با توجه به حساسیت مصرف مکملهای دارویی در دوران بارداری، تاکید میکنیم قبل از مصرف هر گونه مکملی، نظر پزشک متخصص را جویا شوید.
اکنون که صحبت از مشورت با پزشک به میان آمد، خالی از لطف نیست اگر به ارتباط مصرف مکملهای دارویی و ملاسما اشاره کنیم. بر اساس برخی از آزمایشهای پزشکی، کمبود آهن و ویتامین ب.۱۲، ارتباط مستقیمی با ایجاد لک صورت در حاملگی دارد.
تغذیه سالم در دوران بارداری
درمان لک صورت در دوران شیردهی به حساسیت و دقت زیادی نیاز دارد. برای درمان این لکها در این دوران، باید روشی در پیش گرفته شود که خطری برای مادر و نوزاد به دنبال نداشته باشد. درمان ملاسما در دوران حاملگی نیز حساسیت زیادی دارد. در نتیجه از آنجایی که به قول قدیمیها احتیاط شرط عقل است، پیشنهاد میکنیم قبل از هر گونه درمان لک بارداری، نظر پزشک زنانوزایمان را جویا شوید. پزشک با توجه به صلاحدید خود، ممکن است بیمار را به پزشک متخصص پوست معرفی کند. ناگفته نماند بسیاری از پزشکان متخصص، روش درمانی خاصی برای لک صورت در حاملگی تجویز نمیکنند. چرا که به طور طبیعی، لکها با گذشت چند ماه از زایمان، خودبهخود برطرف میشوند. اما اگر حساسیت زیادی دارید و نگران سلامتی پوست خود هستید، میتوانید با پزشک خود صحبت کرده و نظر او را درباره انجام روشهای درمانی زیر جویا شوید.
گاهی اوقات لک صورت در دوران بارداری، تا ماهها پس از حاملگی باقی میماند. این لکها ممکن است بهراحتی از بین نروند. در چنین شرایطی، پزشک روشهای دارویی را برای برطرفکردن لکها در پیش میگیرد. بسته به صلاحدید پزشک، داروهایی مانند هیدروکینون (hydroquinone)، ترتینوئین (tretinoin) و کورتیکواستروئید (corticosteroids) تجویز میشود. در کنار این داروها، ممکن است پزشک اسیدهای خاصی را برای کاهش رنگ لکهای بارداری پیشنهاد دهد. میکرودرم ابریژن و لایهبرداری شیمیایی را نیز به روشهایی اضافه کنید که پزشک متخصص پوست ممکن است پیشنهاد دهد.
درمان لک صورت در دوران شیردهی با دارو
یکی از محبوبترین روشها برای درمان لک صورت، لیزر کیوسوئیچ است. برای تعریف از این روش، کافی است به این نکته اشاره کنیم که در بیشتر نمونهها، یک جلسه لیزر کیوسوئیچ برای ازبینبردن لک بارداری کفایت میکند. جالب است بدانید وقتی از لیزر کیوسوئیچ صحبت میکنیم، منظور دستگاهی است که پرتوهای لیزر را با طول موج ۱۰۶۴ نانومتر روی پوست ساطع میکند. این پرتوها به داخل رنگدانههای پوست نفوذ میکنند و تیرگی آنها را از بین میبرند. البته دقت داشته باشید که در دوران بارداری از این روش استفاده نکنید؛ چرا که عوارض و خطرات لیزر در دوران بارداری انکارناپذیر است.
در این قسمت از معرفی بهترین روشهای درمان لک صورت در بارداری، به لیز فرکشنال رسیدیم که بهعنوان یکی از روشهای کارآمد برای درمان این عارضه پوستی شناخته میشود. لیزر فرکشنال، سلولهای تیره پوست را میسوزاند تا سلولهای سالم برای ترمیم این قسمتها تحریک شود. سوزاندن این سلولها در ابعاد میکروسکوپی انجام میشود و درد خاصی ندارد. پس از انجام لیزر فرکشنال، صورت حالتی پوستهپوسته پیدا میکند و سلولهایی که رنگدانههای تیرهای دارند، میریزد. لیزر فرکشنال، در کنار برطرفکردن ملاسما، برای ازبینبردن ککومک نیز کاربرد دارد.
دستگاه آی.پی.اِل، یکی دیگر از روشهای درمان کک و مک صورت در دوران بارداری بهحساب میآید. این دستگاه، امواج نوری دارای انرژی چشمگیری را در مدت زمان کمی به پوست میتاباند. امواجی که از آنها صحبت میکنیم، به داخل قسمتهای تیره پوست نفوذ میکنند. پس از مدتی، رنگ سلولهای تیره پوست که امواج به داخل آنها رفته، تغییر میکند و روشن میشود. ناگفته نماند پرتوهای دستگاه آی.پی.ال، کمی باعث سوزش میشود که بسته به نوع پوست و تیرگی لکها، ممکن است این سوزش تا چند ساعت نیز ادامه داشته باشد. با این حال سوزش این دستگاه بهاندازهای نیست که تحمل آن دشوار باشد. محلی که پرتوهای دستگاه آی.پی.ال روی آن تابیدهشده، سوزشی شبیه به آفتابسوختگی پیدا میکند. این سوزش بهراحتی با محصولات دارویی التیام مییابد.
درمان لک صورت با دستگاه IPL
لک صورت در دوران بارداری عارضهای نیست که جایی برای نگرانی داشته باشد. با این حال از آنجایی که سلامت وجود نازنین همراهان خود را خواستاریم، امیدواریم به لطف اطلاعاتی که درباره ملاسما مطرح کردیم، جایی برای نگرانی باقی نگذاشته باشیم. در پایان از آنجایی که مطمئن هستیم شما هم تجربههای سودمندی برای درمان لک صورت در دوران شیردهی دارید، خواهشمندیم این تجربههای مفید را در قسمت نظرات با ما و دیگر خوانندهها به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول:
1. آیا ایجاد لک صورت در حاملگی طبیعی است؟
بله؛ علت ایجاد لک صورت در حاملگی، تولید بیشتر رنگدانههای پوست است که کاملا طبیعی است و اختلالی در بارداری محسوب نمیشود.
2. لک صورت در بارداری از کی شروع می شود؟
ملاسما در دوران حاملگی در بازههای زمانی مختلفی رخ میدهد. با این حال در سهماهۀ دوم و سوم بارداری بیشتر دیده خواهد شد.
3. برای درمان لک صورت در دوران شیردهی باید چه کنیم؟
روشهای متعددی برای درمان لک صورت در دوره شیردهی وجود دارد. مصرف دارو، لیزر فرکشنال، دستگاه IPL و لیزر کیوسوئیچ روشهای رایجی هستند که با مشورت پزشک میتوانید از آنها استفاده کنید.